مدرسه صدر اصفهان از تأسیس تا پایان عصر پهلوی اول

پایان نامه
چکیده

زمانی که اصفهان پس از حمله محمود افغان در بوته فراموشی به سر می برد و در تمامی زمینه ها دچار انحطاط و عقب ماندگی شده بود، شخصیّتی مدبّر و ثروتمند به نام محمّدحسین خان صدراصفهانی در سال اوّل تاجگذاری آقا محمّد خان 1210ق (1174ش/1796م) به حکومت اصفهان منصوب شد. وی به تقلید از سلاطین صفوی اقدامات عمرانی زیادی در اصفهان صورت داد که بزرگترین آن، به نقل بیشتر مورخان، بنای مدرسه صدر بود. این نهاد آموزشی بین سالهای (1234-1239ق) (1197-1202ش/1819-1824م) و در ایّام صدراعظمی محمّدحسین خان در دربار فتحعلی شاه تأسیس شد. محمد حسین خان صدر فرصت تکمیل بنا در سالهای آخر عمر خود را به دست نیاورد و ساخت بنا نیمه کاره رها ماند و فقط یک طبقه از مدرسه آن هم بدون کاشی کاری و تزئینات ساخته شد و حتی صیغه وقف هم جاری نشد که این مسأله باعث مشکلات بسیار زیادی گردید. امین الدوله فرزند محمدحسین خان صدر هم کاری از پیش نبرد و به دلیل کثرت مشاغل درباری و اوضاع نابهنجار اصفهان نتوانست صیغه وقف را بر مدرسه جاری کند و تنها ثلث اموالش را جهت اتمام مدرسه صدر در نظر گرفت. علی محمدخان نظام الدوله فرزند امین الدوله هم کاری نکرد تا اینکه فرزندانش در سال 1291ق (1253ش/1874م) صیغه وقف را خواندند و این سرآغازی بود بر شروع فعالیت آموزشی مدرسه صدر اصفهان. شکوه و عظمت مدرسه صدر باعث رکود بسیاری از مدارس اصفهان گردید. در حالی که بسیاری از حجره های مدارس خالی از طلبه بودند، بر سر اقامت در حجره های مدرسه صدر نزاع و کشمکش وجود داشت. نفوذ سیاسی و اقتصادی خاندان صدر، موقوفات و رقبات زیاد مدرسه، وجود مدرسّان مشهور و توانمند، شهریه زیاد طلّاب ، تدریس دروس مختلف از فقه و اصول، حدیث و تفسیر گرفته تا فلسفه، منطق، نجوم، ریاضیات و طب و تنوع اساتید در این نهاد آموزشی، همگی از عوامل رونق مدرسه صدر بود. در حقیقت زمانی که تدریس علوم عقلی مثل فلسفه و حکمت در مدارس عصر قاجار با تهمت کفر، الحاد و زندقه همراه بود، مدرّسان مدرسه صدر احیاگر مکتب فلسفی ملّا صدرا در اصفهان بودند.

منابع مشابه

بررسی تجارت از صدر اسلام تا پایان عصر اول عباسی

تجارت از ارکان مهم اقتصاد است. پژوهش درباره ی فعالیت های اقتصادی مسلمانان، به خصوص تجارت در قرون اولیه ی اسلام دارای اهمیت بالایی می باشد. تجارت مکه مقارن ظهور اسلام از رشد و رونق بالایی برخوردار بود. در صدر اسلام و بعد از فتح مکه، انحصار تجارت که در اختیار قریشیان بود، به مسلمانان تعلق گرفت. در دوره ی خلفای راشدین و امویان به علت این که مسلمانان مشغول گسترش قلمرو اسلامی و کسب غنایم بودند، به ب...

جامعه‌شناسی انزوای روشنفکران (نقد کنش‌های روشنفکران عصر مشروطه تا پایان سلطنت پهلوی اول)

پیدایش گروه روشنفکران در ایران و به‌دنبال آن آغاز جنبش روشنفکری با هدف نوسازی جامعه، به آستانه مشروطیت بازمی‌گردد .روشنفکران عصر مشروطیت تا پایان دوره پهلوی اول نقش تاریخی دوران‌سازی را به‌عهدهداشتند. آنان پیشگامان مدرنیته و نوسازی بودند. خاستگاه اجتماعی و اندیشگی این روشنفکران و مفاهیم و مسائلی که به آن می‌پرداختند از زمینه‌های موضوعی جامعه‌شناسی تاریخی و از مباحث اصلی جامعه‌شناسی روشنفکران ای...

متن کامل

تحلیلی بر باغ‌سازی ایران از آغاز دوران حکومت هخامنشی تا پایان عصر پهلوی

باغ‌های ایرانی که پیشینه شکل‌گیری آن‌ها به دوره هخامنشی می‌رسد همواره ویژگی‌های طراحی آن‌ها از یک سو تحت تأثیر  برخی از خصوصیات مهم فرهنگ، مذهب و تمدن ایران و از سوی دیگر تحت تأثیر شرایط محیطی بوده است. الگوی کلی طراحی این باغ‌ها از زمان آغاز حکومت هخامنشیان تا پایان دوره قاجار بیشتر بر طرح چهارباغی استوار بوده است که در اواخر دوره قاجار و از آغاز حکومت پهلوی این نوع الگوی طراحی تحت تأثیر تجددگ...

متن کامل

کارکردهای موقوفات زنان از مشروطه تا پایان دورﮤ پهلوی اول (نمونه‌پژوهی: موقوفات زنان تهران)

پژوهش حاضر کارکردهای موقوفات زنان از مشروطه تا پایان دورﮤ پهلوی اول و به‌طور نمونه زنان واقف شهر تهران را بررسی می‌کند. پویایی وقف در دوران اسلامی، به رونق فرهنگ و اقتصاد و حتی حوزه‌های فرهنگی جامعه انجامید. پس از انقلاب مشروطه و دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی جامعۀ ایران، وقف نیز متحول شد و در مناسبات فرهنگی و اجتماعی، جایگاه جدیدی به دست آورد. این پژوهش در پی آن است تا علاوه‌بر شناسایی کارکردهای...

متن کامل

بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان

مسجد جامع بصره یکی از این مساجد جامعی بوده که از نهادهای سیاسی و فرهنگی جهان اسلام در دو قرن اول هجری محسوب می‌شود. سؤال اصلی این است که با توجه به حضور موالی و تازه مسلمانان در شهر بصره، مسجد جامع این شهر چه نقش و جایگاهی در توسعه مبانی دینی و فرهنگی اسلام داشت و تأثیر و تأثر آن با مسجد جامع کوفه چگونه بوده است؟ در پاسخ، ضمن نگاهی به تعاریف نظری، ابعاد و جامعیت مسجد در شهرها، به شکل‌گیری جامع ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023